Večito zanimljiva i intrigantna tema za razgovor ili snimanje filmova, sigurno jeste poznata sicilijanska mafija odnosno Cosa Nostra. „Naša stvar“ što u prevodu sa italijanskog znači Cosa Nostra, je verovatno najuticajnija mafijaška organizacija u svetu, koja je obeležila celokupan 20. vek, a koja je svetsku ekspanziju doživela doseljavanjem sicilijanskih i italijanskih emigranata u Sjedinjene Američke Države.
Značenje reči „mafija“
Postoji jako veliki broj tumačenja, kako je nastao naziv „mafija“. Neki od njih su da reč mafija ima arapske korene, s obzirom na arapsku istoriju na Siciliji, te da potiče od reče „mahyas“ – što bi značilo „agresivan pristup, hvalisanje“, ili možda „marfud“ što znači „odbačen“. Te bi u prevodu sa italijanskog jezika, mafija značila „šepurenje“ ili „odvažnost“. To se donekle i poklapa sa razumevanjem reči „mafija“ u smislu muškarca / mafijaša u ranim počecima mafije, koji je označavao arogantnog siledžiju, ali sa druge strane i neustrašivog i ponosnog čoveka. Ta neustrašivost i ponos, se možda najbolje slažu sa objašnjenjem mafije, koja se uvek predstavljala kao zatvoren entitet, koji je usko povezan sa porodicom i familijom, pogotovo uzevši u obzir borbe za jednakost na Siciliji tokom 19. veka, uz još izraženije probleme sicilijanskih porodica u SAD. Međutim, mafija se danas razume kao bilo koja vrsta organizovanog kriminala, nevezano za nacionalnost i geografski položaj kriminalne organizacije. Zato je ispravno reći da je pravi naziv sicilijanske mafije, „Cosa Nostra“ što u prevodu sa italijanskog znači „naša stvar“.
Nastanak sicilijanske mafije
Sicilijanska mafija - „Cosa Nostra“, koja ima toliko etimoloških tumačenja za kriminalnu organizaciju, je „zvanično“ nastala sredinom 19. veka u periodu ujedinjenja Italije, kada je usled velikih socijalnih problema usledio izuzetno težak život do tada već siromašnih, kao i seoskih porodica na Siciliji.
Iako i 19. veku „zvanično“ počinje delatnost tajne organizacije Koza Nostre, koja je zapravo neformalni i tajni savez stotinak mafijaških ekipa – porodica, verovatno prvo zajedničko udruženje većeg broja porodica u duhu mafije, zabeleženo je u istoriji Sicilije još u 13. veku, u vidu pobune „Sicilijanska večernja“, u kojoj su nezadovoljni svojim položajem i promenom Palerma kao prestonice, pobijeni Francuzi odnosno brojne francuske porodice na Siciliji. Iako ekstremno poređenje, činjenica je da su i tada kao i u 19. i 20. veku, događaji koji su doveli do „udruženja porodica“, išli upravo sa ciljem zaštite istih.
Jačanje Koza Nostre, početkom i tokom 20. veka, Cosa Nostra poprima oblike ozbiljne organizacije koja se delovanjem na državnike i značajne ljude na Siciliji, i u Italiji uopšte, uvukla i popela na sve nivoe državnog aparata, čime je sebe učinila neuništivom. Svoju moć i uticaj sicilijanska mafija je održavala silom, pri čemu su po potrebi premlaćivani dužnici, protivnici njihovim pravilima ili bilo ko da im je stajao na putu. Nekada bi to otišlo i u najgorem smeru.
Svi članovi “naše stvari” (Koza Nostre) su bili povezani Omertom, tj. zavetom na ćutanje, što je italijanskoj mafiji i omogućilo toliko dugi opstanak. Kada bi se nekog mafijaša dokopala policija, čak iako bi imao neprijatelje među drugim porodicama, taj mafijaš nikada ne bi cinkario. U suprotnom, celokupna Cosa Nostra bi se ustremila na njega. Ako je razmirica i bilo, one bi se rešavale na njihov način i to najčešće krvavim putem, što je obično završavalo porodičnom tj. krvnom osvetom, Vendetom.
Početkom 20. veka se veliki broj, čak 3 miliona Italijana preselio u “obećanu zemlju”, Sjedinjene Američke Države”, pri čemu ih nije sačekao nikakav obećani Raj, već nezaposlenost i siromaštvo. U takvim uslovima, drugo se i nije moglo očekivati, velike italijanske komune na istočnoj obali SAD-a, su postale prozor za proboj Cosa Nostre u SAD. Velika ekonomska kriza s kraja 20-ih godina 20. veka, i prohibicija kojom je zabranjena prodaja i konzumiranje alkohola, su predstavljale pravi raj za mafijaše, koji su vrlo lako pronašli svoju granu delovanja, pored reketiranja i još po neke kriminalne delatnosti. Obično su svoje prljave poslove obavljali tako da su pored njih, imali i legalne, “paravanske” poslove, kroz koje bi prali novac, i držali policiju dalje od sebe. Dobro, na taj i još “poneki način”.
Istina, jedini ko je na neki način bio imun na delatnosti sicilijanske mafije u Italiji, i ko je uspeo da je donekle ograniči, bio je fašistički italijanski vođa - Benito Musolini. Međutim, fašistička epoha Italije, nije dugo trajala te je završetak Drugog svetskog rata, značio i ponovni procvat mafije, još jače nego ikad.
U tom periodu i nekoliko decenija kasnije dogodile su se i čuvena ubistva italijanskih državnika, ubistva sudija u procesima protiv mafije i dr. Ovakva istorija Sicilije, je čest povod za turiste da je posete, pa čak i da dođu na letovanje na Siciliju, kada pored upoznavanja brojnih kulturnih znamenitosti Sicilije, imaju priliku da posete i čuveni Muzej mafije na Siciliji, legendarno selo Korleone koje je inspirisalo Kopolu za snimanje “Kuma” itd.
Uticaj mafije na život Sicilije i bezbednost turista
Bilo kako bilo, mafija je duboko ukorenjena i dan danas u sve pore društva, međutim više ne na isti način kao što se to radilo nekada. Gotovo uopšte se ne mogu videti javni obračuni i sukobi mafijaša, ili “reketiranje u malom”, a dizanje automobila u vazduh sudskim goniteljima ili novinarima se pretvorilo u drugačiji biznis.
Iako vrlo opasna, mafija nije predstavljala problem za bezbednost turista na Siciliji, jer je ostajala daleko “iza zavese na pozornici”. Naime, bezbednost turista je mafiji išla u korist, jer ko bi u suprotnom trošio sav taj novac u prodavnicama, kafićima i restoranima, od čijeg reketa mafija i živi.
Mafija je učinila mnogo na štetu ugleda Sicilijanaca, pogotovo dospevši u Holivud i na bioskopsko platno. Istina, svi volimo legendarni film “Kum” sniman na Siciliji a po knjizi Maria Puza, kao što volimo i druge mafijaške filmove. Robert DeNiro, Al Paćino i Marlon Brando su maestralnim ulogama u filmovima “Kum”, “Bilo jednom u Americi”, “Scarface” ili “Carlito’s way” postavili glumački standard, ali su odigrali i ključnu ulogu u obeležavanju Sicilijanaca, tj. na posredan način su uticali da se Sicilijancima dodeli etiketa mafijaša. Oni se grčevito trude da se te etikete oslobode, što uspešno i čine, jer zapravo i nemaju šta da menjaju na sebi. Bogata istorija Sicilije govori sama za sebe.
Svojom multikulturalnošću i kosmpolitskim duhom gradova poput Palerma, Katanije i Sirakuze, uz poznato sicilijansko gostoprimstvo, koje je začinilo prelepu prirodu i plaže Sicilije, prosto mame i opovrgavaju bilo kakve stereotipe o Sicilijancima kao ljudima.
Užitak koji putovanje na Siciliju pruža, stavlja u drugi plan sve predrasude, i poziva da se Siciliji vratite.
PREPORUČUJEMO za čitanje o Siciliji: