Do sredine dvadesetog veka do tada nezapamćeno zlo, Nacizam, nakon 1940ih godina postaje večno upamćen kao ideologija koja je ostavila veliki trag na sve buduće događaje. Nacizam, a samim tim i Drugi svetski rat je u mnogo čemu promenio tok razvoja Evrope i sveta, kao i međusobnih odnosa država, a u države koje su najviše bile pogođene ratom spada i Poljska, koja se nalazila na putu između dve, pa čak i tri zaraćene sile. Kao trag nezapamćenog rata, upravo u Poljskoj u blizini Krakova u koji Vas vodimo za Novu godinu, nalazi se i najveći koncentracioni logor iz Drugog svetskog rata, Aušvic, koji je postao međunarodno poznat simbol za genocid, torturu i Holokaust.
Iako je hladna, kaže se da je Poljska preko zime najlepša, pa je možda doček u Krakovu, najznačajnijem južnom gradu u Poljskoj, idealna prilika za izlet u čuveni logor Aušvic. Aušvic će doprineti razumevanju zašto događaji iz sredine 20. veka nikada više ne bi smeli da se dogode.
Poljska u drugom svetskom ratu
Kao što je poznato, prva napadnuta zemlja u Drugom svetskom ratu je bila Poljska. Poljska je bila prva napadnuta država usled dugih priprema i planiranja nacističke Nemačke, koja je gotovo deceniju unazad sprovodila strogu nacističku politiku i torturu nad Jevrejima, a kao direktna posledica toga što je samo nedelju dana ranije potpisan pakt između Nemačke i SSSR-a.
Prvi napad Drugog svetskog rata se dogodio 1. septembra 1939. godine, udarom na zapadne granice Poljske, brzom akcijom Nemačkih snaga koje su kasno obavestile novog saveznika, Sovjetski Savez. Nakon nekoliko dana i sam Sovjetski savez se uključuje u napad na Poljsku sa istočne strane, čime je posle jednomesečne hrabre borbe poljske vojske, Poljska kapitulirala, iako su svega 3 dana od napada na nju, zemlje saveznice Francuska i Engleska, objavile rat Nemačkoj.
Kapitulacijom je zvanično prestala da postoji Poljska država kao takva s obzirom na to da je nova nacistička vlada u potpunosti sačinila državni aparat od strane Nemaca, dok je poljski državni vrh i dalje postojao kao Vlada u egzilu u Velikoj Britaniji, a Vojska Poljske je nastavila sa akcijama na strani saveznika širom Evrope i Severne Afrike, uključujući i Poljsku tajnu službu. Međutim Poljski pokret otpora i partizani u Poljskoj su se vrlo brzo organizovali te je oformljena Podzemna Poljska Država, koja je bila baza pokreta otpora ali i bitna karika za pomoć Jevrejima, koju su Poljaci neuzdržavajući se pružali. Upravo tu počinje priča o Poljacima velikog srca koji su uspeli da spasu veliki broj Jevreja kroz Savet za pomoć Jevrejima – Žegota, pri tome rizikujući svoj život znajući da bi ukoliko bi bili otkriveni i sami garantovano stradali.
Iako je značajan broj Jevreja, između 44000 i 120.000 njih, zahvaljujući Poljacima uspeo da se spasi užasnih muka i torture koju su ostali Jevreji proživljavali, mnogi Poljaci su i sami stradali, i upravo na teritoriji Poljske, na 50km od grada Krakova je radio užasni nacistički koncentracioni logor Aušvic koji imate priliku da posetite kroz izlet u Aušvic, ukoliko se odlučite za novogodišnje party putovanje u Krakov.
Život i smrt u Aušvicu
Logori iz Drugog svetskog rata su stvar koja se ne zaboravlja, i zaista ostavljaju utisak na bilo kog posetioca. Turisti kažu da je utisak o Aušvicu nešto što ne može rečima da se opiše i ma koliko detaljno pročitali kakvi su bili uslovi za život u Aušvicu, momenat kada zakoračite u neku skučenu prostoriju Aušvica za koju znate da je služila kao spavaonica za apsolutno nerealan broj ljudi, stvari postaju mnogo teže. Gasne komore sa vidljivim tragovima noktiju su priča za sebe.
Naime, Aušvic je počeo sa radom u junu 1940. godine, na mestu starih poljskih kasarni i vojnih baraka koje su bile nedovoljne i za početni broj zatvorenika a kamoli za ono što je tek usledilo. Iako su zarobljeni Jevreji i drugi zatvorenici poslužili kao besplatna, „nepresušna“ i robovska radna snaga za izgradnju Aušvica, mesta nikada nije bilo dovoljno za sve pridošle zatvorenike. Niti je „trebalo da ga bude“, po zamisli okupatora iz Nemačke. Prvobitni Aušvic, takozvani Aušvic I je „primao“ između 15.000 i 20.000 zatvorenika, dok je kao drugi deo Aušvica izgradjen Birkenau kamp, poznat i kao Aušvic II, koji je držao preko 90.000 zatvorenika 1944. godine.
Životni uslovi u Aušvicu apsolutno nisu postojali. Sobe za spavanje, bilo male ili velike, bile su pretrpane, prljave i pogodne za širenje bolesti, koje se nisu mogle obuzdati. Zatvorenici su spavali isključivo na strani s obzirom da nije bilo više mesta, i to na podu ili eventualno na „dušecima“ tj. vrećama napunjenim slamom, da bi ujutru ustajali i odlazili na robovski posao uz nedovoljne obroke ako bi ih uopšte i bilo. To je bila jedna od dve mogućnosti za dan u Aušvicu. Druga Vam je apsolutno jasna.
Broj stradalih u Aušvicu varira od podataka do podataka, a ono što je garantovano, jeste da je preko 1.100.000 ljudi stradalo u gasnim komorama od strane Ciklon B gasa, streljanjem ili sistematskim izgladnjivanjem, mučenjem, robovskim radom ili kao posledica bolesti koje su se nekontrolisano širile. U Aušvicu su svoje poslednje dane izbrojali zajedno Poljaci, Romi i najviše Jevreji kao zatvorenici iz cele Evrope.
Naravno, Krakov danas nije crn koliko su reči o Aušvicu. Naprotiv, Krakov je prelep grad na jugu Poljske koji ima mnogo toga da pruži što do sada možda niste imali prilike da iskusite kroz putovanja po Evropi. Zato na vreme rezervišite svoj aranžman za doček 2017. u Krakovu, pošto je poznato da je Nova godina u Krakovu zaista posebno iskustvo.