Zašto je astronomski sat u Pragu tako zanimljiv

Prag je glavni grad Češke i jedna od najposećenijih evropskih metropola, a stari deo ovog grada, kao jedan od najstarijih i najočuvanijih gradova Evrope, nalazi se pod zaštitom UNESCO-a.

Milioni turista svake godine odluče se za putovanje u Prag, a neke od najpoznatijih znamenitosti Praga koje svake godine privlače milione turista su: jedan od najvećih zamaka na svetu “Praški hrad”,  čuveni kameni “Karlov most”, kao i “Praški Orloj” - najpoznatiji astronomski sat.

Ovaj sat ne samo da je estetski privlačan i na taj način krasi Prag, već je ukrašen mnogobrojnim simbolima, a za njega su vezane neke od najstarijih praških legendi. Orloj l se nalazi na katedrali Lund, na starom trgu u centru Praga, a u nastavku teksta navedene su neke od mnogobrojnih zanimljivosti koje karakterišu ovaj interesantni sat.

Image

Astronomski sat pokazuje položaj zvezda, zodijaka, ali i različita vremena

Astronomski sat je sat koji ima specijano izrađen brojčanik koji pokazuje položaje Sunca, Meseca, zodijačku konstelaciju i pojedine glavne planete. Najpoznatiji ovakav sat nalazi se upravo u Pragu.

Praški Orloj pokazuje srednjovekovnu percepciju vremena, pa on ima i istorijski značaj. Planeta Zemlja nalazi se u centru sata. Plavi deo ovog kruga predstavlja nebo iznad horizonta, a braon deo nebo ispod njega. Istok, zapad, svitanje i sumrak ispisani su latinskim jezikom oko horizonta pa tako daju koordinate strana sveta.

Na ovom astronomskom satu nalazi se i zodijak prsten koji predstavlja položaj zvezda na nebu i kreće se prema njihovom položaju. Sunce i Mesec nalaze se na posebnim kazaljkama i kreću se “putem” zodijaka na taj način pokazujući gde se nalaze u odnosu na zvezde.

Na satu se nalaze još tri manja sata, kruga koji pokazuju: Staro Češko vreme (spoljni krug), srednjeevropsko vreme (centralni krug) i vavilonsko vreme (unutrašnji krug). Vavilonsko vreme, inače, razlikuje se po sezoni - sati su kraći zimi, a duži leti, a Orloj je jedini sat na svetu koji je u stanju da ih meri. Osim ova tri različita načina merenja vremena, kazaljka sa zvezdom na vrhu pokazuje sideralno vreme.

Vekovi prolaze, a ovaj sat i dalje kuca, povremeno prestane da radi, pa se popravlja i restaurira, ali onda opet radi kao nov. Naime, centralni deo ovog sata završen je 1410. godine, a sat i dalje funkcioniše što ga čini jednim od najstarijih funkcionalnih satova na svetu.

Simbolika ukrasa najpoznatijeg astronomskog sata

Oko sata poređane su četiri figure - dve figure sa leve i dve sa desne gornje strane sata. Gledajući s leva na desno, prva figura  - čovek koji se ogleda u ogledalu - simboliše narcisoidnost, zatim ide figura turčina koji klima glavom. Na drugoj strani nalazi se figura skeleta koja u ruci drži peščani sat i simbolizuje smrt i figura tvrdice koji zaljubljeno gleda u svoju vreću sa zlatom.

Na svakih sat vremena ove figure pomeraju neki deo tela, a prozori iznad samog sata, na katedrali, otvaraju se i na njima se pojavljuju Isus i 12 apostola koji se smenjuju i predstavljaju pravu turističku atrakciju. Kada se prozori zatvore, petao, čija figura se nalazi iznad prozora, počinje da kukuriče i maše krilima.

Praške legende o Orloju

Kao i o svakom čudu, i o ovom satu vekovima su nastajale i sa kolena na koleno se prenosile mnoge legende.

Najstarija i najpoznatija legenda o Orloju u glavnoj ulozi ima njenog stvaraoca - časovničara Hanuša. Po legendi, Hanuš je izabran od strane vlastodržaca da napravi ovaj sat. Nakon što je završio sa njegovom izradom, vlastodršci su se zabrinuli da će i ostale države želeti isti sat, pa će kontaktirati Hanuša da ga izradi. Zato su, kako legenda kaže, platili ljude da upadnu kod Hanuša dok spava i oslepe ga kako ne bi bio u stanju da napravi još jedan sličan sat. Hanuš je pretpostavio zašto mu je to urađeno, pa je, iako slep, otišao do Orloja i pokvario ga. Sat posle ovoga, prema legendi, nije radio stotinu godina, sve dok napokon nije nađen način da se popravi.

Jedna od poznatijih legendi govori kako će, ukoliko sat stane, to doneti mnogo nesreće čitavom češkom narodu, a figura skeleta će tad glavu pomerati gore-dole u znak odobravanja. Jedini način da se ova kletva prekine, bila bi da dete, rođeno u noći Nove godine, protrči ispod sata do crkve koja se nalazi prekoputa jako brzo, kako bi sat nastavio da radi, a češki narod nastavio da živi normalno.

Postoji i legenda o zatvoreniku koji je sa prozora ćelije jednog dana ugledao vrapca koji je uleteo u usta figure skeleta. Smatrao je da je to loš znak i da će verovatno ostatak života provesti u zatvoru. Međutim, nakon sat vremena časovnik se opet pokrenuo, skelet je opet otvorio usta, a vrabac je slobodno odleteo. Nekoliko dana nakon ovog događaja, zatvorenik je oslobođen.

Sujeverja u vezi sa ovim satom je mnogo, ali najčešće su one o tome kako bi prestanak rada sata značio nesreću.

Praški astronomski sat je, dakle, i funkcionalno, i estetsko, i istorijsko, ali i kulturno blago Praga. Otkucava vekovima i stanovnike Praga, kao i turiste, podseća na prolaznost vremena. Za sve te vekove, sat se nagledao svačega, pa i Drugog svetskog rata u kom za malo da bude potpuno uništen od strane nacista.

Sat perfektno radi, vremenom se “apdejtuje” kako bi bio u saglasju sa novim potencijalnim vremenskim okvirima i rasporedima zvezda i jedna je od najvećih i najstarijih turističkih atrakcija u Evropi.

Prag je izuzetno lep grad, a vrlo je često mesto okupljanja mnogobrojnih turista tokom novogodišnjih praznika. Ukoliko se odlučite da Novu godinu provedete upravo u ovom gradu,  imaćete priliku da vidite ceo starogradski deo Praga, a između ostalog, i uživo da gledate u ovaj neverovatno zanimljiv i interesantan sat.